ارزیابی نقش گزارشگران ویژه حقوق بشر در کاهش آثار تحریم های دارویی

تحریم‌های اقتصادی یک‌جانبه اعم از اولیه و ثانویه، به عنوان عنصر اصلی اقدامات قهری یک جانبه معمولا به اقدامات اقتصادی انجام شده توسط یک دولت یا گروهی از کشورهای مؤتلف (خارج از چارچوب شورای امنیت سازمان ملل متحد) برای تأثیر یا ایجاد تغییر در سیاست دولت دیگر اشاره دارد که ممکن است به صورت تحریم‌های تجاری در قالب ممنوعیت‌ها، بلوکه کردن‌ها و یا قطع رابطه و جریان‌های مالی و سرمایه گذاری در مقابل یک کشور خاص ظاهر شود. تحریم های مذکور با جلوگیری از ورود کالاهای ضروری برای نیازهای بشردوستانه و ایجاد محدودیت در دسترسی به غذای کافی، دارو و درمان و تجهیزات پزشکی، آثار منفی شدیدی برای بیماران داشته است.

از سوی دیگر، شورای حقوق ‌بشر به عنوان متولی اصلی حقوق بشر سازمان ملل متحد و از ارکان‌ فرعی وابسته به مجمع عمومی ماموریت دارد تا اجرای کامل تعهدات دولت‌ها در زمینه حقوق‌بشر را اعتلاء بخشیده و بر مبنای اطلاعات عینی و موثق، اجرای حقوق‌بشر توسط هر دولت در سطح جهانی را ارزیابی کند و در رابطه با وضعیت‌های اضطراری حقوق ‌بشر واکنش یا اقداماتی انجام دهد. بر این اساس، شورا برای حمایت از قربانیان حقوق بشر اقدام به تعیین گزارشگر ویژه برای بررسی آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه کرده است.

در طول سال های گذشته، آثار منفی تحریم­های یک جانبه ایران، سلامت بیماران خاص همچون تالاسمی، هموفیلی، اتیسم و … را که نیازمند دسترسی به داروها و تجهیزات خاص و اغلب وارداتی هستند، در معرض تهدید قرار داده است.

به نظر می­رسد که ارتباط مستمر با برخی گزارشگران ویژه موضوعی حقوق بشر، به ویژه گزارشگر آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه بر برخورداری از حقوق بشر، به منظور اطلاع­رسانی در مورد آثار سوء تحریم­ها بر بیماران خاص، راهکاری قابل اتکا بوده که دستکم با شناساندن آثار مزبور بر حق بر سلامت این افراد در عرصه بین­المللی، می­تواند تا حدی در کاهش آثار تحریم­ها بر دسترسی نامبردگان به دارو و وسایل مورد نیاز خود تاثیرگذار باشد. در این مورد می­توان به تجربه انجمن تالاسمی ایران در تعامل با گزارشگر ویژه آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه بر برخورداری از حقوق بشر اشاره کرد.

بر این اساس، گروه حقوق بشر و بین­الملل پژوهشگاه قوه قضاییه به مناسبت هفته حقوق بشر آمریکایی میزگردی تخصصی با عنوان«ارزیابی جایگاه گزارشگران ویژه موضوعی حقوق بشر در کاهش آثار تحریم­های آمریکا بر حق بر سلامت افراد دارای بیماری­های خاص» را با تاکید بر تجربه تعامل انجمن تالاسمی ایران با گزارشگر آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه بر برخورداری از حقوق بشر در روز دوشنبه ۱۹ تیر ماه ۱۴۰۲ برگزار می کند.

در این نشست که مخاطبانی از انجمن‌های مختلف حامی بیماران خاص نیز حضور خواهند داشت، دکتر مهدی هادی، رئیس پژوهشگاه قوه قضاییه، تاثیر گزارشگران ویژه موضوعی در تضمین حقوق بشر را ارزیابی خواهد کرد. همچنین دکتر کیوان اقبالی، حق بر سلامت و جایگاه آن در نظام حقوق بین­الملل بشر را بررسی می کند.

انجمن تالاسمی ایران، چالش­ها و دستاوردها در مسیر کاهش آثار تحریم ها بر افراد مبتلا به تالاسمی، عنوان سخنرانی آقای یونس عرب، مدیر عامل انجمن تالاسمی ایران است و دکتر امیر حسین محبعلی، دبیر کارگروه کنشگری حقوق بشری گروه حقوق بشر و بین­الملل نیز به ارزیابی اقدامات گزارشگر ویژه اقدامات قهری یک جانبه در ارتباط با کاهش آثار تحریم­ها بر افراد مبتلا به تالاسمی در ایران خواهد پرداخت.