ضرورت فناوری های تحول آفرین در نظام قضایی

چالش های نظام قضایی مطرح شده در بخش زیر ضرورت بهره مندی از فناوری های تحول آفرین را نشان می دهد:

عدم دسترسی: عدم دسترسی به عدالت مدنی مانعی جدی در تضمین دسترسی به عدالت برای عموم مردم می­باشد که هزینه ­های مراجعه به دادگاه ­ها را افزایش می­ دهد و شهروندان و به ویژه صاحبان مشاغل کوچک را از حمایت از سیستم قانونی رسمی منع می­ کند (فینوکان و همکاران، ۲۰۱۸).

تأخیر: شهروندان بسیاری از کشورها اغلب تأخیر در دسترسی به عدالت کیفری و مدنی را به عنوان چالشی اساسی گزارش می کنند. در نظرسنجی­ های متعدد، «تأخیر طولانی در رسیدگی یا حل و فصل پرونده ها» به عنوان یک مشکل اساسی، شناسایی شده است.

عدم شفافیت فرآیند: فرآیندهای غیرشفاف خدمات دولتی و دسترسی محدود به اطلاعات دادگاه، عاملی بازدارنده در برابر تلاش برای دسترسی به سیستم دادگاه و مانعی برای غلبه بر طرفین دعوا است.

عدم پاسخگویی و فساد اداری: فساد و عدم پاسخگویی از دیگر مشکلات کلیدی است که اجرای عدالت را از دو منظر کاهش می دهد: اول اینکه نتایج را برای افراد مخدوش می­ کند و اعتماد به سیستم قضایی را تضعیف می­ کند. دوم، کیفیت مدیریت را کاهش داده و منجر به هدررفت منابع و تأخیر در تحقق عدالت می­ شود.

ایجاد پرونده ­های معوقه: اتکا به فرآیندهای کاغذی که هنوز در اکثر دادگاه­ ها اتفاق می­ افتد، می تواند منبع مهمی برای این تأخیرها باشد. دشواری در رعایت مهلت ها و رویه های تشکیل پرونده فیزیکی و اسناد زیاد می تواند منجر به از دست رفتن فرصت­ ها برای وکلا و کاربران سیستم دادگاه شود و همچنین زمان بررسی پرونده را طولانی کند و سرعت پیشرفت پرونده را بکاهد (فینوکان و همکاران، ۲۰۱۸).

کاهش اعتماد به دستگاه قضایی: اعتماد عمومی به دستگاه قضایی در حال کاهش است. یک عقیده­ بنیادین وجود دارد که سیستم قضایی باید به گونه ­ای باشد تا برای همگان قابل دسترس باشد تا مفهوم عدالت اتفاق بیفتد. عدم اعتماد فعلی به نهادهای مسئول برقراری عدالت منجر به یک تصور اشتباه می­ شود که سیستم قضایی غیرقابل دسترس و غیرعادلانه است (کانون وکلای کانادا[۱]، ۲۰۱۵).

حجم زیاد پرونده­ ها: یک چالش جدی جهانی در مورد سیستم قضایی تأخیر به دلیل حجم زیاد پرونده ها است، حتی در کشورهای پیشرفته که به نظر می رسد همه چیز تحت کنترل است. دراین ­راستا فناوری اطلاعات می­ تواند نقش تعیین کننده ای در مدیریت پرونده ها و تسهیل دسترسی به آن­ها داشته باشد (بانک جهانی،  ۲۰۱۹).

فساد فردی و نهادی: فرصت های فسادزا در همه سیستم ها مهیا است همچنین بنابه ذات سیستم قضایی و کارکرد خاص آن فساد موضوعی مهم و چالشی است که می تواند بر هر مرحله از رسیدگی و تصمیمات ضابطان قضایی تأثیر بگذارد، قاضی ممکن است شواهدی را برای تبرئه یک متهم از اتهامات سنگین به دلیل موقعیت سیاسی یا اجتماعی رد کند. همچنین قضات یا کارکنان دادگاه ممکن است تاریخ محاکمه را به نفع یک طرف دیگر تغییر دهند. خویشاوندگرایی نیز از دیگر مشکلاتی است که عموماً در سیستم قضا در دنیا رواج دارد، همه­ ی این­ها منجر به عدم دسترسی به عدالت و عدم یکپارچگی سیستم قضایی می ­شود (سازمان توسعه حقوق بین­ الملل، ۲۰۱۸)

منابع :

1. Ahmed, R. K., Muhammed, K. H., Pappel, I., & Draheim, D. (2020, April). Challenges in the digital transformation of courts: a case study from the Kurdistan region of Iraq. In ۲۰۲۰ Seventh International Conference on eDemocracy & eGovernment (ICEDEG)(pp. 74-79). IEEE.
2. Jneid, M., Saleh, I., & Fakhoury, R. (2019, October). Digital transformation in justice: Discussion of challenges and a conceptual model for e-justice success. In  19th Eur. Conf. Digit. Government(pp. 35-42).
3. Finucan, L., Sierra, E. B., & Rajesh, N. (2018). Smart Courts: Roadmap for Digital Transformation of Justice in Africa.
4. Abubakar, D. M. (2020). Use of information technology in courtroom: merits and challenges. Information Technology Unit Supreme Court of Nigeria. URL: https://nji. gov. ng/wp-content/uploads/2020/11/Use-of-Information-Technology-in-Courtroom-Merits-and-Challenges. pdf.
5. Crowhurst, L. (2017). Reforming justice for the digital age. Police Foundation
6. Cabral, J. E., Chavan, A., Clarke, T.M., Greacen, J., Hough, B.R., Rexer, L., Ribadeneyra., J. & Zorza, R. (2012), Using Technology To Enhance Access To Justice, Harvard Journal of Law & Technology, Volume 26, Number 1, 241-324.
7. NSW Department of Justice, (2018), Digital Courts Reform, by Catherine D’Elia, Australia
8. Canadian Bar Association. (2015). reaching equal justice report: an invitation to envision and act.
9. World Bank. (2019). Macroeconomic Stability, Fiscal Policy and Taxation: National Development Strategy Croatia 2030 Policy Note. World Bank.
10. Bradautanu, V., Chelioti, C., Zghibarta, P., & Skoryk, L. (2020). From digitisation to digital transformation(No. BOOK). European Bank for Reconstruction and Development.
11. World Bank. (2013). Improving court efficiency: the Republic of Korea’s e-court experience
12. UNDP (2022), E-justice: Digital Transformation To Close The Justice Gap
13. International Development Law Organization (2018), E-nabling Sustinable Development: Lessons From E-Justice Programming In Kyrgyzstan
14. The Africa Judges & Jurists Forum (2021), Digital Transformation Of Court Process In Southern Africa: A Human Rights Approach