آرایی که به غیر از متقن و مستدل بودن، باید مقبولیت و پذیرش اجتماعی هم داشته باشند

اعمال و اجرای مجازات‌ جایگزین حبس، جلوه‌ای از رعایت اصل فردی کردن مجازات، توجه به تخصص، نوع جرم ارتکابی، پیشینه کیفری، شخصیت مجرم و به عنوان نماد بارز سیاست جنایی مشارکتی است و علاوه بر این که در بازپروری مجرمین و فرآیند بازاجتماعی شدن آنها تاثیر زیادی دارد، منجر به کاهش جمعیت کیفری، کاهش تکرار جرم و اجرای مطلوب تر عدالت نیز می شود.

مجازات های جایگزین حبس در نظام عدالت کیفری ایران هنوز استفاده فراگیر ندارد. برخی قضات به اجرای این نوع مجازات ها اعتقادی ندارند و برخی نیز ناکارآمدی آیین نامه اجرایی را مانع اعمال مجازات های جایگزین نظیر دوره مراقبت، خدمات عام المنفعه، جزای نقدی روزانه، تعویق صدور حکم، نظام نیمه آزادی، محرومیّت از حقوق اجتماعی و اجبار به اقامت یا منع اقامت در محلّی خاص می دانند.

کارآمدی مجازات‌های اجتماع محور نیازمند بسترسازی مناسب، فرهنگ‌سازی قضایی و اجتماعی و نهادینه سازی نهاد‌های ارفاقی است. آرای قضات به غیر از مستدل، مستند و متقن بودن نیاز به مقبولیت و پذیرش اجتماعی نیز دارد تا بتواند در جامعه کارکرد موثر خود را داشته باشد.

گروه سیاستگذاری جنایی و عدالت کیفری پژوهشگاه قوه قضاییه روز دوشنبه بیستم شهریور ماه ۱۴۰۲ در نشست هم اندیشی آسیب شناسی جایگزین های حبس، ابعاد تقنینی و اجرایی این نوع مجازات ها را بررسی می کند.

مشارکت قضات برجسته در نخستین نشست، نویدبخش حرکتی موثر برای نهادینه کردن این شیوه تحولی در نظام عدالت کیفری است.