نشست نقد و بررسی مستند جوکر از سلسله نشستهای نقد و بررسی آثار هنری به همت گروه حقوق وهنر پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضائیه و با حضور کارگردان، منتقدان و پژوهشگران پژوهشگاه قوه قضائیه برگزار گردید.
در این مستند، تعدادی جوان با آسیب زدن به خویش و تصادف ساختگی، قصد فریب پزشکی قانونی، دادگاه و شرکت های بیمه را دارند تا با دریافت خسارت بتوانند مهاجرت کنند.
در ابتدای نشست سعداله مرادی، رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی با تاکید بر قدرت رسانه در فرهنگ سازی و قابلیت های هنر در تلطیف فضای عمومی و کاهش آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی گفت: سینما و مجموعه های نمایشی به جهت جذابیت بصری و بهره گیری از روش آموزش غیرمستقیم در تولید محتوا و آموزش های عمومی- حقوقی، رسانه ای تاثیرگذار هستند و در سال های اخیر اقبال آنها به موضوعات حقوقی و قضائی در قالب پردازش هنری رویدادها و آسیب های اجتماعی و تمایل به استفاده از پرونده های قضائی در فیلمنامه ها بیشتر شده است.
وی مبنای تشکیل گروه حقوق و هنر در پژوهشگاه را دغدغه رئیس قوه قضاییه و اهمیت تاثیرگذاری هنر در جامعه عنوان کرد و گفت: تولیدات فرهنگی و هنری برای ارتقاء سطح دانش عمومی و آگاهی شهروندان و پیشگیری از وقوع جرم بسیار وسیع است و گروه حقوق و هنر از ابتدای سال ۱۴۰۲ با تمرکز بر ظرفیت های این حوزه، برنامه های بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت خود را متمرکز کرده است.
جوکر، مستندی بدون فیلمنامه، بدون تمرین، بدون بازیگر حرفه ای
در ادامه، یوکابد عارفی، پژوهشگر گروه حقوق و هنر و دبیر نشست به بررسی نقش سینمای مستند در کاهش آسیب های اجتماعی و گونه شناسی آن پرداخت و گفت: مستند جوکر در زیرگونه مستند محض، دسته بندی می شود؛ مستندی که بدون فیلمنامه، بدون تمرین، بدون بازیگری بوده و زمان و مکان واقعی دارد. مستند محض در مقابل مستندهای بازسازی شده یا مستندهای «اجرای مجدد» قرار میگیرد.
این پژوهشگر گفت: این نوع مستند بر مبنای واقعیت و داده علمی و تحقیقی تولید می شود و محض بودن بدین معناست که فیلم وامدار مسائل خارج از واقعیت استنادی نیست.
امانتداری و هم رعایت خط قرمز های قانونی، تولید مستند را سخت می کند
سجاد ایمانی، کارگردان مستند جوکر نیز در بخش دیگری از نشست به معرفی اجمالی فیلم و مشکلات پیشروی تولید پرداخت و اظهار داشت: مستند جوکر بر مبنای پژوهشی جامع در سالهای ۹۴ و ۹۵ تولید شد که صحنه سازی در تصادفات به عنوان یک آسیب اجتماعی در بخش هایی از کشور در حال فراگیر شدن بود و همین ذهن مرا مدت ها به خود مشغول کرده بود.
کارگردان جوکر افزود: سوژه های نامتعارف و تعامل با افرادی که دچار آسیب های اجتماعی متعددی شده اند، کار تولید را سخت کرده بود و از طرفی ما باید هم امانتدار این افراد و هم مراقب رعایت خط قرمز های قانونی باشیم.
نمایش مستقیم خشونت در همه دنیا محدودیت دارد
پس از اکران ۷۰ دقیقه ای فیلم، دکتر فاطمه بداغی، سرپرست پژوهشکده مطالعات حقوقی و قضایی در جایگاه منتقد با ارزیابی مثبت فیلم به لحاظ استفاده از اِلمانهای مختلف هنری برای رسیدن به هدف اظهار داشت: جوکر از جهت پرداختن به آسیب های اجتماعی چندگانه با محوریت فقر، مهاجرت، بیکاری و داشتن مشاغل کاذب، فیلم خوبی ارزیابی می شود؛ اما تولید آثار فرهنگی به ویژه مستند محدودیت هایی دارد که مختص به ایران نیست و نمایش مستقیم صحنه های خشونت در صنعت سینما و مستند سازی در همه دنیا با محدودیت هایی روبروست که در این مستند رعایت نشده بود و بهتر است کارگردان از نمایش برخی سکانس ها خودداری می کرد.
نظام رتبه بندی و ممیزی هدفمند مشخص می کند چه محتوایی برای چه مخاطبی باید تولید شود
سعید هاشم زاده، عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه سینما نیز در نقد مستند جوکر اظهار داشت: متاسفانه از دهه ۶۰ برخی نمایش تولیدات هنری و سینمایی را معادل ترویج دانسته اند که این نگاه درست نیست. فقر و کشف راهکاری جهت برون رفت از این معضل به خوبی در این مستند بازنمایی شده بود.
هاشم زاده، نبود ساز وکارهای شفاف عملکردی و نداشتن دسترسی به آمار مستند در این حوزه را مانع از شکل گیری نظام رتبه بندی در صنعت سینما و نمایش خانگی عنوان کرد و گفت: با پیاده سازی نظام رتبه بندی و راه اندازی ممیزی هدفمند براساس این الگو به راحتی می توان مشخص کرد که چه محتوایی برای چه مخاطبان هدفی باید تولید و منتشر شود.
در پایان نشست، پژوهشگران حوزه های مختلف جامعه شناسی، روانشناسی، تاریخ، رسانه، حقوق، مدیریت به بررسی و نقد مستند پرداختند.
عوامل تولید مستند «جوکر» عبارتند از: پژوهشگر و کارگردان سجاد ایمانی، تصویربرداران: سجاد ایمانی، محمد سلیمیراد، صدابردار: بهنام احسانی، صداگذار: آرش قاسمی، تدوینگران: سجاد ایمانی، رضا دانشپژوه، امید شریفی، مدیر تولید: سامان رشیدی، دستیار کارگردان: فرزاد احمدی عکاس: سیدحسن سجادی، تهیهکننده: سجاد ایمانی، رضا شریفی.
گزارش تصویری: