Français
English
بسیاری از وقایع قرون گذشته که می‌توانست در آینده بشریت سهم عمده ای ایفا کند، بدون ثبت در اوراق و الواح، پس از مدتی از اذهان محو شدند. اکنون تاریخ شفاهی یا «Oral History» با ثبت تجربیات افراد در مجموعه ای منظم به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی بر اساس دیده‌ها، شنیده‌ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می‌پردازد. این تجربیات حتی در صورت مکتوب شدن، خصلتی گفتاری دارد و گنجینه ای با ارزش را برای آیندگان مهیا می کند. همچنین این شیوه تحقیقاتی با داشتن ظرایف و اصول تخصصی، مصاحبه کننده های تاریخ شفاهی را در جایگاهی ویژه قرار می دهد تا به گفت و گوی خود به عنوان ثبت سندی مهم در تاریخ بنگرند.
گروه تاریخ دستگاه قضایی پژوهشکده مطالعات راهبردی پژوهشگاه قوه قضاییه با دعوت از صاحبنظران این حوزه در نشستی تخصصی، اهمیت و ضرورت تاریخ شفاهی در دستگاه قضایی را مرور کرده است؛
تصاویر، مصاحبه را برای مخاطب باورپذیر می کند
دکتر مرتضی میردار، معاون تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی با بیان ضرورت برنامه ریزی در فرایند مصاحبه تاریخ شفاهی می گوید: اشراف کامل به زندگی راوی و شرایط محیطی، مصاحبه گر را برای انجام گفت و گویی موثر آماده می کند و این تسلط با پیش مطالعه و برنامه ریزی دقیق فراهم می شود. وی با اشاره به اهمیت ایجاد اعتماد در مصاحبه شونده اضافه می کند اگر این اعتماد ایجاد نشود، نمی توان اطلاعات مناسبی از فرد بدست آورد.
به گزارش روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه قوه قضاییه، وی یکی از دلایل اهمیت یافتن مصاحبه را مهم بودن شخص مصاحبه شونده برشمرد و گفت: تصاویر، نقش مهمی برای مخاطب دارد، بنابراین بازتاب اطلاعات تصویری از زندگی راوی و محیط زندگی وی، مصاحبه را باورپذیرتر می کند.
مصاحبه تاریخ شفاهی، یک گفت و گوی ساده برای‌ثبت خاطره نیست
دکتر علی کالیراد، رئیس پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در بیان دغدغه و نگرانی استادان تاریخ نسبت به تاریخ شفاهی گفت: برخی تاریخ شفاهی را قبول ندارند و آن را به اندازه ضبط یک گفت و گو و ثبت خاطره تقلیل می دهند. در حالی که مصاحبه، تک گویی نیست و مصاحبه گر نقش ضبط صوت ندارد.
عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران گفت: یکی از آسیب های تاریخ شفاهی، انجام مأموریت ها به صورت جزیزه ای است که با پیوند دادن حلقه تجارب سازمانی می توان مانع این آسیب شد.
وی انتخاب موضوع، تهیه طرحنامه، انجام مصاحبه، ثبت سند و رونوشت از آن، پیاده سازی و ساماندهی، حفظ و نگهداری منابع، توصیف مصاحبه، رعایت حق دسترسی و اطلاع رسانی تاریخ شفاهی را از جمله مراحل تاریخ شفاهی ذکر کرد و گفت: موضوع انتخاب شده برای مصاحبه باید قابل پژوهش بوده و با اهداف سازمان هماهنگی داشته باشد. همچنین ابزار و کلیات فرایند مصاحبه باید در طرحنامه ذکر شود.
دکتر کالیراد ادامه می دهد: مصاحبه کننده باید با مهارت، فرد را در مسیر تاریخی نگه داشته و مانع خروج او از بحث اصلی شود. او باید مهارت های مصاحبه را بشناسد و تفاوت آن را با سایر قالب های گفت و گو بداند.
وی گفتار نویسی را یکی از بخش های مهم در فرایند مصاحبه تاریخ شفاهی عنوان کرد و گفت: پیاده سازی مصاحبه باید با رعایت کامل امانت باشد.
دکتر کالیراد، تعیین حق دسترسی به مصاحبه را نیز مهم خواند و گفت: حقوق مالکیت معنوی در مصاحبه تاریخ شفاهی باید رعایت شود و میزان دسترسی افراد به مصاحبه در زمان حیات مصاحبه شونده و پس از آن به دقت در کاربرگ ها ذکر گردد.
راوی باید همه ابعاد را منصفانه بیان کند
دکتر قربانعلی کنار رودی، رئیس گروه تحقیقات تاریخ معاصر و شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در بیان دغدغه های خود برای تاریخ شفاهی گفت: مصاحبه، فعالیتی گروهی است که برای رسیدن به نتیجه مطلوب، نیاز به همکاری و همفکری یک مجموعه دارد.
وی در بیان پیش فرض های مهم مصاحبه تاریخ شفاهی گفت: راوی باید منصفانه همه ابعاد را بیان کند؛ پاسدار داستان باشد و با رضایت و آسودگی خاطر، مصاحبه را انجام دهد.
دکتر کناررودی، رعایت چارچوب های اخلاقی را از اصول مهم مصاحبه ذکر کرد و گفت: حفظ محرمانگی و امانت داری در مصاحبه تاریخ شفاهی بسیار مهم است. همچنین راوی نباید احساس کند مورد بازجویی قرار گرفته است.
در این نشست که روز یک شنبه ۲۹ مرداد ماه در پژوهشگاه قوه قضاییه برگزار شد. دکتر محمد بارانی، معاون پژوهشی پژوهشگاه، دکتر حسین زرینی، استاد دانشگاه در رشته تاریخ و دکتر علی منوچهری به عنوان دبیر نیز به ایراد سخن پرداختند.
گزارش تصویری:
