نشستِ تخصصی نخبگان کرمانی؛ تفسیرهای قضایی از مفهوم “آگاهی و توجه” در جرم قتل عمدی

در چارچوب اجرای طرح داده‌محورِ «کاربست سیاست‌های انقباضی در گستره مجازات‌های سالب حیات: رویکردی شواهدمحور» و در ادامه تلاش‌های علمی به منظور حلّ مسائل قانونی- قضایی پیرامون موضوع کیفر مرگ، نشستِ نخبگانی با عنوانِ «تفسیرهای قضایی از مفهوم “آگاهی و توجه” در جرم قتل عمدی» در تاریخ سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۴۰۴ از سوی گروه سیاست‌گذاری جنایی و عدالت کیفری پژوهشگاه قوه قضائیه با مشارکت قضات دادگاه‌های کیفری یک استان کرمان در محل دادگستری کرمان برگزار شد.
در این نشست، تمرکز اصلی بر بررسی شکل‌های نوین تفسیر قضایی و چگونگی تعامل آن با مفاهیم بنیادین در حقوق کیفری به‌ویژه در جنایات مستوجب قصاص نفس قرار گرفت. یکی از محورهای مهم جلسه، چالش‌های تفسیری بند «ب» ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ بود؛ ماده‌ای که به نحو فزاینده‌ای در آرای کیفری محل تفسیرهای متنوع و بعضاً متضاد قرار گرفته و از این جهت، مبنایی برای تحلیل تفاوت‌های شکلی در رویه‌های قضایی فراهم می‌آورد.

در جریان جلسه، بدون ورود به محتوای پرونده‌های خاص، نخبگان حقوقی و قضات حاضر تلاش کردند رویکردهای متفاوت تفسیر مفاهیمی چون «نوعاً کشندگی» و «آگاهی و توجه» و نیز چگونگی احراز آن‌ها را به عنوان شاخص‌هایی در شناخت رویه‌های قضایی استخراج کرده و از منظر ساختاری، نحوه تأثیرگذاری این تفاسیر بر تشخیص عمدی بودن قتل را بررسی کنند. در همین راستا، تأکید بر نقش قاضی به عنوان «کنشگر حقوقی» در تعامل با متون قانونی و نیز ملاحظات اجرایی پیرامون کیفر مرگ، بُعد شکلی و کارکردی خاصی به تحلیل‌ها بخشیده بود.

افزون بر این، نشست مذکور بستری برای گفت‌وگو پیرامون بازتعریف حدود اختیارات تفسیری قاضی، لزوم توسعه رویه‌های وحدت‌بخش و ایجاد ادبیاتی مشترک میان محاکم فراهم کرد. مباحث طرح‌شده، حاکی از لزوم بازاندیشی در شیوه‌های تعلیم و تربیت قضایی و نیز سیاست‌گذاری‌ در قلمرو جرایم مستوجب مجازات سالب حیات بود.

در پایان نشست مذکور، مقرر شد محتوای مباحث و دیدگاه‌های طرح‌شده، پس از تنظیم و تدوین، به عنوان یکی از ورودی‌های تحلیلی در دستور کار طرح شواهد محور مذکور قرار گیرد. هدف از این اقدام، بهره‌گیری از داده‌ها و تفسیرهای قضایی موجود برای تقویت مبانی نظری و راهبردهای عملی در مواجهه با چالش‌های موجود پیرامون کیفر سالب حیات و به‌ویژه مسئله تفسیر در جنایات مستوجب قصاص نفس خواهد بود.

پایان پیام/