رصد و فراتحلیل آثار پژوهشی در حوزه احیای حقوق عامه

گزارش «رصد و فراتحلیل آثار پژوهشی در حوزه احیای حقوق عامه» از سوی پژوهشگاه قوه قضاییه منتشر شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی پژوهشگاه قوه قضاییه، در این گزارش پژوهشی که توسط گروه حقوق اساسی پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل تهیه و تنظیم شده، مهمترین منابع حقوقی مرتبط با حقوق عامه تلخیص شده است.

در مقدمه این گزارش آمده است: حقوق عامه با تجدد نظام قضایی مبتنی بر مشروطه­خواهی ایرانی، اولین بار در قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه (مصوب ۱۲۹۰) جنبه قانونی و نوین به خود گرفت. این تأسیس حقوقی در قوانین اصول تشکیلات عدلیه (مصوب ۱۳۰۷) و اصلاح قسمتی از قانون اصول تشکیلات عدلیه و استخدام قضات (مصوب ۱۳۱۵) به حیات خود استمرار بخشید. مقنن اساسی جمهوری اسلامی ایران (۱۳۵۸) نیز این تأسیس قانونی را مورد تأیید قرار داد (اصل ۱۵۶) و به رشد آن در نظام جمهوری اسلامی صحه گذاشت. علی‌رغم این پشتوانه، پژوهش‌­های حقوقی که به طور ویژه به ابعاد چالش‌برانگیز موضوع حقوق عامه پرداخته باشد، قدمت و کثرت چندانی ندارند و این کمبود، فقدان ادبیات حقوقی منسجم راجع به مسائل حقوق عامه را در پی­ داشته است. از جمله این ابهامات و چالش‌ها می‌توان به مفهوم‌شناسی دقیق احیای حقوق عامه و نسبت‌سنجی آن با مفاهیم مشابه نظیر حقوق بشر، حقوق شهروندی، حقوق ملت و حقوق عمومی، معیارهای تشخیص حقوق عامه و مصادیق آن، سازکارهای تضمین حقوق عامه، قلمروی صلاحیت­های دادستانی در احیای حقوق عامه و نظایر اینها اشاره کرد.

پژوهشگاه قوه قضاییه به عنوان رکن اندیشه­ورز و پژوهشی قوه پس از رصد جامع مسائل قوه، «احیای حقوق عامه» را به عنوان یک کارویژه مهم که نیازمند فعالیت­ پژوهشی منسجم برای حل مسائل و چالش­های قضایی می‌باشد، تشخیص داده است. در این راستا، گروه حقوق اساسی پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل پژوهشگاه اقدام به طراحی مجموعه فعالیت‌های پژوهشی در این خصوص کرده است تا بدین ترتیب به ارتقا و بالندگی هرچه بیشتر اندیشه و رویه قضایی در زمینه حقوق عامه کمک کند. تلخیص مهمترین منابع حقوقی مرتبط با حقوق عامه از جمله این اقدامات می‌باشد که در این نوشتار مورد نظر بوده است. برای این منظور، در هر قسمت، پس از ذکر مشخصات منبع و ساختار اثر مورد بحث، یافته‌ها و مهمترین نکات بیان شده‌اند. در انتهای هر تلخیص نیز برای پژوهش بیشتر در ارتباط با مباحث مطرح‌شده، پیشنهادهایی برای انجام پژوهش‌های جدید ارائه شده است.