طرح داده‌محور کاهش پرونده‌های ورودی به دادگستری

پژوهشگاه قوه قضاییه در سال گذشته شش طرح پژوهشی مبتنی بر داده‌های آماری روز را آغاز کرد. هدف این طرح‌ها، شناسایی وضعیت موجود نظام قضایی، تعیین اصول و استانداردهای لازم، بررسی فاصله وضع موجود با وضعیت مطلوب، و ارائه الگوهای بهینه برای گره‌گشایی از مشکلات دستگاه قضا بود.

در اجرای این طرح‌ها، مراکز مرتبط مانند مرکز آمار و فناوری اطلاعات، سازمان زندان‌ها، دیوان عدالت اداری و دادستانی کل همکاری نزدیکی با پژوهشگاه داشتند تا پیشنهادهای کارآمدی برای تدوین دستورالعمل‌ها یا اصلاح قوانین و مقررات ارائه شود.

ویژگی‌های طرح کاهش ورودی پرونده به دادگستری

طرح کاهش ورودی پرونده به دادگستری یکی از پروژه‌های مهم بود که با بهره‌گیری از داده‌های مرتبط با آمار وقوع جرم، فراوانی مصادیق تعارض منافع و انواع اختلافات و نیز نظرات اصحاب دعوا تدوین شد. داده‌های جمع‌آوری‌شده در قوه قضاییه بستری ارزشمند برای ارتقای شفافیت، پاسخ‌گویی و حکمرانی داده‌محور محسوب می شود.

محورهای تحقیق و دستاوردها

در این طرح، موضوع «افزایش صدور قرارهای نهایی» از مراجع قضایی شامل قرار منع تعقیب، موقوفی تعقیب، ترک تعقیب، عدم صلاحیت، رد دعوا و عدم استماع دعوا بررسی شد. پژوهش انجام‌شده به علل افزایش این نوع قرارها، آثار آن بر نظام دادرسی و راهکارهای خروج از آسیب‌های ایجاد شده پرداخت.

مطالعه حاضر با روش تحلیل داده‌ها و اسناد، ابتدا به ارزیابی نسبت صدور قرارهای نهایی به احکام قطعی در نظام قضایی، علل افزایش این نسبت و مشکلات موجود ناشی از آن در پرونده‌های حقوقی و کیفری پرداخت. سپس بر اساس دستاوردهای بخش اول، مجموعه‌ای از راهبردها و بسته‌های سیاستی برای کاهش نسبت قرارهای نهایی به احکام ارائه شد.

اجرای این طرح داده‌محور و تاکید بر پژوهش‌های میان‌رشته‌ای و استفاده از ظرفیت تحلیل داده‌ها، گامی مهم برای ارتقای اثربخشی، شفافیت و پاسخ‌گویی نظام قضایی و حرکت در مسیر حکمرانی داده‌محور و کاهش بار ورودی به دادگستری خواهد بود.

گزارش تصویری: