پژوهشگاه قوه قضاییه؛ پیشران حکمرانی داده‌محور در دستگاه قضایی

تأکید بر ضرورت آمار، داده و پژوهش علمی برای توسعه عدالت و کارایی قضایی

در روزگاری که تحولات فناورانه و حجم داده‌ها به شکل چشمگیری افزایش یافته است، حکمرانی مؤثر و تصمیم‌گیری علمی در نهادهای حاکمیتی، بیش از پیش وابسته به استفاده از داده‌های دقیق و تحلیل شده است. رئیس قوه قضاییه در سخنان اخیر خود با بیان اینکه «مبحث آمار و حکمرانی داده‌محور در برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری برای تعالی و پیشرفت کشور، نقش فوق‌العاده‌ای دارد»، تأکید کرده است: «سالیان سال است ما نسبت به این موضوع در کشور نقیصه داریم؛ چنانچه امروز از ما درخصوص جمعیت کشور … سؤال شود، شاید آمار دقیقی نداشته باشیم … قطعاً این یک نقیصه است و اثراتش را در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌گیری‌های ما می‌گذارد.»

همچنین ایشان یادآور شده‌است، «خودِ ما در قوه قضاییه نیز در مبحث آمار، با نقایصی مواجه هستیم… امروز دیگر با وجود گسترش فناوری‌های نوین، ضعف و خلل در مبحث آمار، حقیقتاً توجیه‌ناپذیر است… لکن آمار، مقوله‌ای نیست که بتوان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.»

این تأکیدها نه تنها بر اهمیت آمار به عنوان ابزار تصمیم‌گیری حکمرانی، بلکه بر ضرورت به‌کارگیری آن در حوزه قضایی – جایی که عدالت، شفافیت و پاسخگویی از محورهای اساسی هستند – توجه دارد.

بر همین اساس، پژوهشگاه قوه قضاییه با رویکردی راهبردی و مبتنی بر مأموریت خود، نقش برجسته‌ای در توسعه پژوهش‌های داده‌محور، تحلیل آماری و سیاست‌پژوهی در دستگاه قضا ایفا کرده است.

 ضرورت تحول داده‌محور در دستگاه قضایی

تحول در نظام قضایی به تغییر فرآیندهای رویه‌ای محدود نمی‌شود، بلکه مبتنی بر داده‌های دقیق، تحلیل‌شده و قابل استناد است. تصمیمات بدون اتکا به داده‌های صحیح، ضعیف و ناکارآمد خواهند بود. بنابراین پژوهشگاه در تعامل با مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه می تواند با  تمرکز به داده های هدفمند قضایی و تحلیل روندها، الگوهای رفتاری، ارزیابی عملکرد و ارائه پیشنهادهای سیاستی، نقش موثری در خروجی کارآمد داده ها و تصمیم گیری های دقیق داشته باشد.

رویکرد آینده‌نگر و راهبردی پژوهشگاه

با توجه به تأکید رئیس قوه قضائیه بر ناکافی بودن وضعیت آماری کشور و دستگاه قضایی و ضرورت تحول داده‌محور، پژوهشگاه قوه قضاییه در موقعیت استراتژیکی قرار دارد تا به کانون پردازش و تحلیل داده های قضایی بدل شود. چنانچه در یک سال گذشته با انجام کلان طرح های بزرگ مبتنی بر داده و ظرفیت علمی گروه آمار خود گام‌هایی را در مسیر عدالت داده‌محور برداشته است.

تلاش برای تبدیل داده به تصمیم، پژوهش به سیاست و آمار به اقدام، اکنون دیگر یک گزینه  نیست بلکه ضرورت دستگاه قضایی امروز کشور است و پژوهشگاه قوه قضاییه با ایفای نقش علمی، پژوهشی و تحلیلی خود، سهم بزرگ و وظیفه مهمی برای آن ایفا می‌کند.

روز آمار بر تمامی پژوهشگران، تحلیلگران و بهره برداران علم آمار به ویژه آقای دکتر مرادی، خانم دکتر فرزام مهر و  خانم دکتر تات و همه همکاران آماری در اداره کل آمار مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه فرخنده باد.