Français
English
یادداشت| به مناسبت روزجهانی دسترسی به اطلاعات
دکتر زهرا رضایی
Open Data یا داده باز چیست؟
داده‌های باز به داده‌هایی اطلاق می‌شود که در قالبی قابل دسترس، قابل استفاده و رایگان در دسترس عموم قرار می‌گیرند.این داده ها با چندین اصل کلیدی مشخص می شوند.
ویژگی های کلیدی داده های باز
۱. دسترسی: داده های باز باید به راحتی قابل دستیابی و دسترسی به همه باشد، بدون موانعی مانند ثبت نام، پرداخت یا محدودیت
۲. قابلیت استفاده: داده ها باید در قالبی باشند که به راحتی قابل استفاده و تجزیه و تحلیل باشد
۳. قابل خواندن از طریق ماشین: داده ها باید در قالبی ارائه شوند که به راحتی توسط رایانه قابل خواندن و پردازش باشد و امکان تجزیه و تحلیل خودکار و ادغام با سایر مجموعه داده ها را فراهم کند
۴. غیر اختصاصی: داده های باز نباید متعلق به یک نهاد واحد باشند یا توسط مجوزهای اختصاصی محدود شوند. معمولاً تحت مجوزهای باز منتشر می شود که امکان استفاده رایگان، اصلاح و اشتراک گذاری را فراهم می کند
۵. بهنگام بودن: داده های باز باید به روز نگه داشته شوند و به طور منظم منتشر شوند تا مرتبط و مفید برای تجزیه و تحلیل باقی بمانند.
مزایای داده باز:
*شفافیت: داده های باز شفافیت را در دولت و سازمان ها ارتقا می دهد و به شهروندان این امکان را می دهد که نهادها را در قبال اقدامات و تصمیمات خود مسئول بدانند.
*نوآوری: داده های باز با در دسترس قرار دادن آزادانه داده ها، نوآوری و توسعه برنامه های کاربردی، خدمات و تحقیقات جدید را تشویق می کند که اغلب منجر به نتایج بهبود یافته در زمینه های مختلف می شود.
* همکاری: داده های باز همکاری بین محققان، مشاغل و مردم را تقویت می کند و گروه های مختلف را قادر می سازد تا برای حل مشکلات و ایجاد راه حل های جدید با یکدیگر همکاری کنند.
* تصمیم گیری آگاهانه: دسترسی به داده های باز به افراد و سازمان ها این امکان را می دهد که تصمیمات آگاهانه تری بر اساس شواهد و تجزیه و تحلیل به جای فرضیات اتخاذ کنند.
نمونه هایی از داده باز
• پورتال داده های دولتی: بسیاری از دولت ها پورتال های داده باز را نگه می دارند که در آن مجموعه داده هایی را در مورد موضوعاتی مانند جمعیت شناسی، حمل و نقل، بهداشت و اقتصاد منتشر می کنند.
• پورتال داده های دولتی: بسیاری از دولت ها پورتال های داده باز را نگه می دارند که در آن مجموعه داده هایی را در مورد موضوعاتی مانند جمعیت شناسی، حمل و نقل، بهداشت و اقتصاد منتشر می کنند.
• تحقیقات علمی: مؤسسات تحقیقاتی معمولاً مجموعه داده های مربوط به مطالعات خود را به اشتراک می گذارند تا شفافیت را ارتقاء دهند و به دیگران اجازه دهند تا کار آنها را تأیید کنند و بر اساس نیازمندی آن صنعت کار کنند.
• داده های زیست محیطی: سازمان ها ممکن است مجموعه داده های باز در مورد کیفیت هوا، تغییرات آب و هوا و تنوع زیستی را برای حمایت از تحقیقات و آگاهی عمومی ارائه دهند.
ایران به عنوان بخشی از برنامه «حاکمیت داده های الکترونیکی» خود، «سیستم کاتالوگ داده/ داده باز» را ایجاد کرده است. هدف این سیستم ارائه شفافیت از طریق انتشار داده‌های دولتی مانند بودجه، اسناد مالی، پیشنهادات مزایده، داده‌های تجاری و موارد دیگر است – پرتال اصلی این طرح داده باز «سامانه شفافیت سازمان فناوری اطلاعات ایران» است. این پورتال میزبان مجموعه داده های مختلف دولتی با هدف کاهش فساد است.https://shafaf.ito.gov.ir/https://data.gov.ir/–
ایران همچنین با ارتقای ۵۰ پله‌ای در «شاخص داده‌های باز جهانی» در رتبه‌بندی جهانی خود برای داده‌های باز ارتقا یافته است.– علاوه بر پورتال های دولتی، «ایران دیتا پورتال» نیز وجود دارد که یک وب سایت انگلیسی و فارسی است و داده های علوم اجتماعی در مورد ایران از جمله داده های انتخابات، اطلاعات احزاب سیاسی و شاخص های اقتصادی را ارائه می دهد. این پورتال توسط موسسات دانشگاهی اداره می شود.https://irandataportal.syr.edu/–
تبادل اطلاعات بشردوستانه (HDX) همچنین میزبان مجموعه داده‌های مرتبط با ایران است که حوزه‌هایی مانند امنیت غذایی، رویدادهای درگیری و زیرساخت‌ها را پوشش می دهد. https://data.humdata.org/group/irn
به طور خلاصه، سایت‌های اصلی برای مراجعه برای داده‌های باز در مورد ایران، پورتال «سامانه شفافیت» دولت ایران و همچنین «پرتال داده‌های ایران» مستقل و مجموعه داده‌های موجود در تبادل اطلاعات بشردوستانه است که طیف وسیعی از اطلاعات دولتی باز و علوم اجتماعی را در مورد ایران ارائه می دهند.
۱۱:۱۸